I. GIRIS
Sigorta türleri içerisinde zarar sigortasi basligi altinda düzenlenen sorumluluk sigortalarinin zorunlu sigorta türünden olan tehlikeli maddeler zorunlu sorumluluk sigortasi mevzuatimiza Bakanlar Kurulu’ nun 91/2253 sayili karari ile girmis bulunmakla birlikte yine Bakanlar Kurulu’ nun 2010/190 sayili ve 21 Ocak 2010 tarihli “Tehlikeli Maddeler Için Yaptirilacak Sorumluluk Sigortalari Hakkinda Karar” iyla güncellestirilmistir. Bu sigorta türünün içerigi ise Bakanlar Kurulu’ nun “Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortasi Genel Sartlari” adinda tebligi ile düzenlenmistir. Ayrica Devlet Bakanligi’ nin 09.05.2010 tarihli Resmi Gazete’ de yayimlanan teblig olan “Tehlikeli Maddeler Için Yaptirilacak Zorunlu Sorumluluk Sigortalarina Iliskin Tarife ve Talimat” ve bu tarifede degisiklik yapan 15.09.2011 tarihinde Resmi Gazetede yayimlanan Basbakanlik Hazine Müstesarligi Tebligi konunun incelenmesi bakimindan çerçeve kaynaklari olusturmaktadir. 
Tehlikeli maddeler zorunlu sorumluluk sigortasinin kimleri kapsadigini sorusuna 2010/190 S. K. md. 1. cevap vermektedir. Maddeye göre; tabii veya sentetik, kati, sivi veya gaz seklinde bulunan her türlü yanici, parlayici, patlayici ve yakici maddelerin üretimi, depolanmasi, tasinmasi, satimi ve kullanimi faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzel kisiler ile 2872 sayili Çevre Kanunu kapsamindaki tehlikeli atiklarin toplanmasi, tasinmasi, geçici ve ara depolanmasi, geri kazanimi, yeniden kullanilmasi ve bertarafi faaliyetlerinde bulunan gerçek ve tüzel kisiler, söz konusu mesleki faaliyetlerinin icrasinda meydana gelebilecek kazalar sonucu, kusurlari olsun veya olmasin üçüncü kisilerin ugrayacaklari maddi ve bedeni zararlara karsi, her faaliyeti için ilgisine göre tehlikeli maddeler ve tehlikeli atik mali sorumluluk sigortasi yaptirmak zorunda tutulmuslardir.1
Bu karar kapsaminda bulunan kuruluslar mesleki faaliyetleri ile ilgili belgeler yaninda bu tür sigortayi yaptirdigina dair belgeyi de denetimlerinde göstermekle zorunlu tutulmuslardir. Keza isyerlerinde de bu sigortanin yapildigina dair belgeyi de asmakla zorunlu tutulmuslardir. Nitekim 2010/190 sayili karar da bu sigortanin yaptirilmamasi halinde yaptirim olarak izin ve ruhsatin iptali öngörülmüs bulunmaktadir.2
TMZSS disinda bir de Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortasi bulunmaktadir. Her ne kadar 2010/190 Sayili Karar Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortasini da düzenlese de bu iki sigorta türü birbirinden farkli olup, tüpgazdan dogan rizikolar TMZSS3 ile himaye edilmezler.

II. KAVRAM VE AMAÇ

TMZSS, Kararda belirtilen tehlikeli maddelerle ilgili mesleki faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kisilerin söz konusu mesleki faaliyetleri dolayisiyla meydana gelebilecek bir kaza sonucunda, kusurlari olsun olmasin üçüncü kisilerin dogrudan dogruya ugrayacaklari bedeni ve maddi zararlara karsi sorumluluklarini, poliçede yazili tutarlara kadar temin eder. Sigorta, sigortalinin 2010/190 S.K kapsamina giren tüm mesleki faaliyetlerini kapsayacak sekilde yapilir.
Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atik Sorumluluk Sigortasi bulunan bir isyerinde, kullanilmak üzere bulundurulan LPG tüpünün infilaki, gaz kaçirmasi, yangin çikarmasi sonucu verilecek zararlar, Tüpgaz Sorumluluk Sigortasi limitleri dâhilinde sigortacisi tarafindan tazmin edilir. Ancak, kullanilmak üzere bulundurulan tüpgazin neden oldugu kaza, isyerinde bulunan yanici, parlayici, patlayici maddelerin de zarar vermesine yol açarsa, tazminat ödemelerinde Tüpgaz Sorumluluk Sigortasina öncelik verilir; bu sigortanin limitlerinin yetersiz kalmasi halinde Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atik Sorumluluk Sigortasi, limitleri dâhilinde islemeye baslar. Hasara yol açan kazanin çikis nedeninin yanici, yakici, parlayici, patlayici maddeler olmasi halinde öncelikle Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atik Sorumluluk Sigortasi islemeye baslar. Nitekim Yargitay kararlari da bu yöndedir:4
“Dava konusu zarar neden olan patlama tüp gazda meydana gelmis olup, bunun disinda kalan ve Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortasi kapsaminda kalan diger bir tehlikeli maddeden kaynaklanmamis bulunmasina göre, anilan sigorta genel sartlarinin 1’inci maddesinde de bu gibi hallerde öncelikle Tüpgaz Sorumluluk Sigortasi’ nin sorumlu olacagi öngörülmüs bulunmasi karsisinda, davaci vekilinin yerinde görülmeyen temyiz itirazlarinin reddi gerekmistir… Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortasinin LPG tüpünün yangin çikarmasi sonucu meydana gelen zararlar yönünden devreye girebilmesi için tüpgazin neden oldugu kazanin isyerinde bulunan yanici, yakici, parlayici, patlayici maddelerin de zarar vermesine yol açmasi ve Tüpgaz Sorumluluk Sigortasi limitlerinin bu zararin karsilanmasinda yetersiz kalmasi gerektigi…”5
“Somut olayda tüpgaz bayii olan isyerinde çikan yanginin bitisikte ki davaciya ait binaya sirayet ederek hasara sebebiyet verdigi, davali bayiye ait isyerinin tehlikeli maddeler sigorta poliçesiyle davali sigorta sirketine sigortali oldugu da iddia ve ispat edilmedigine göre, hasarin tüpgaz zorunlu sorumluluk sigortasi kapsaminda olmadigi gözetilmeksizin, davali sigorta sirketi yönünden de davanin kabulüne karar verilmesi bozmayi gerektirmistir.”6 

Gerek tehlikeli maddeler gerekse tüpgaz zorunlu sorumluluk sigortasinda ayni zamanda birer kusursuz sorumluluk hali de ihdas edilmis bulunmaktadir. Hâlbuki doktrinde genel kabul edilen görüse göre, kusursuz sorumluluk halleri ancak kanunla ihdas edilebilir. Burada ise Bakanlar Kurulu Karari ile kusursuz sorumluluk hali getirilmis bulunmaktadir.7
Bu sigorta, sigortalinin haksiz taleplere karsi korunmasini temin eder. Ayrica, bu sigorta ile ilgili olarak dava açilmasi halinde, sigorta poliçesinde kayitli limitlere kadar davanin takip ve idaresi sigortaliyla birlikte sigortaciya da ait olup, sigortali sigortacinin gösterecegi avukata gereken vekâletnameyi vermek zorundadir. Sigortaci dava masraflari ile avukatlik ücretlerini ödemekle yükümlüdür. Su kadar ki hükmolunan tazminat sigorta bedelini asarsa, sigortaci bu masraflari, sigorta bedelinin tazminata orani dâhilinde öder.
Meydana gelen bir kazada zararin önlenmesi veya azaltilmasi amaciyla sigorta ettirenin ve/veya sigortalinin yapacagi makul ve zaruri masraflar da sigortaci tarafindan karsilanacaktir.